Bài 18 Đọc Tấm gương tự học trang 94, 95 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức tập 1

Nội dung chính bài Tấm gương tự học:

Tạ Quang Bửu là một tấm gương sáng về sự say mê, lòng ham học. Bản thân mỗi người học sinh cần rèn luyện, học tập những thế hệ đi trước và phấn đấu.

* Khởi động

Trả lời câu hỏi Khởi động trang 94 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Lời nhận xét dưới đây cho em hiểu điều gì về giáo sư Tạ Quang Bửu?

Có những nhân cách và tài năng mà chỉ sau khi vắng bóng họ, người đời mới thấy hết khoảng trống mênh mông họ để lại. Tạ Quang Bửu là một người như thế.

(Hoàng Tuỵ)

Phương pháp: 

Em đọc kĩ lời nhận xét, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải:

Lời nhận xét dưới cho em hiểu về giáo sư Tạ Quang Bửu: Ông là người có nhân cách và tài năng mà không được người đời công nhận, tôn vinh từ khi ông còn sống và cống hiến.

TẤM GƯƠNG TỰ HỌC

Tạ Quang Bửu sinh ra trong một gia đình nhà nho ở Nghệ An. Ông là nhà khoa học và nhà giáo dục đa tài, uyên bác hiếm có.

Con đường đến với thành công của Tạ Quang Bửu rất giản dị: tự học, học suốt đời và học say mê. Ông có thói quen đọc sách ở mọi lúc, mọi nơi, đọc rất nhanh và nhớ rất lâu. Có lần, ngồi trên lưng ngựa, mải đọc sách, ông ngã tòm xuống suối. Tất cả những ai ở bên ông đều khâm phục khả năng tự học của ông. Ông học từ lúc còn trẻ đến lúc cuối đời, ngay cả khi đau ốm.

Tạ Quang Bửu còn là tấm gương của việc học toàn diện. Ông xuất sắc ở nhiều lĩnh vực: toán, lí, hoá, sinh, triết học,... đặc biệt là ngoại ngữ. Ông sử dụng thành thạo tiếng Anh, Pháp, Đức, Ba Lan; có thể đọc hiểu tiếng Nga, Trung, Hy Lạp cổ và La-tinh. Chỉ tự học tiếng Nga trong ba tháng mà ông đã có thể dịch trôi chảy các tài liệu quân sự tiếng Nga. Ông giúp Bác Hồ soạn thảo những bức công hàm bằng tiếng Anh, nhiều lần cùng Bác tiếp các chính khách nước ngoài. Ông được nhận xét là nói tiếng Anh “hoàn hảo đến mức người Anh phải kinh ngạc”. Ngoài ra, ông còn có hiểu biết sâu rộng về âm nhạc, hội hoạ, kiến trúc, thể thao,... Ông luôn tranh thủ thời gian tự học, để thoả mãn niềm đam mê của mình. Nhiều người coi ông là “Lê Quý Đôn thời nay”.

Tên của Tạ Quang Bửu được đặt cho các con phố ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng,... Ở Việt Nam, có một giải thưởng dành cho các nhà khoa học xuất sắc mang tên ông – Giải thưởng Tạ Quang Bửu.

(Phan Sơn tổng hợp)

Câu 1 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Đoạn văn thứ nhất giới thiệu điều gì về Tạ Quang Bửu?

Phương pháp: 

Em đọc kĩ đoạn văn thứ nhất của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải: 

Đoạn văn thứ nhất giới thiệu về gia cảnh, xuất thân và thân thế sự nghiệp chung của Tạ Quang Bửu.

Câu 2 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Những chi tiết nào cho thấy Tạ Quang Bửu là tấm gương tự học, học suốt đời và học say mê?

Phương pháp:  

Em đọc đoạn văn thứ hai của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải:  

Những chi tiết cho thấy Tạ Quang Bửu là tấm gương tự học, học suốt đời và học say mê: Ông có thói quen đọc sách ở mọi lúc, mọi nơi, đọc rất nhanh và nhớ rất lâu. Có lần, ngồi trên lưng ngựa, mải đọc sách, ông ngã tòm xuống suối. Tất cả những ai ở bên ông đều khâm phục khả năng tự học của ông. Ông học từ lúc còn trẻ đến lúc cuối đời, ngay cả khi đau ốm.

Câu 3 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Theo em, vì sao Tạ Quang Bửu nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài?

Phương pháp:  

Em đọc đoạn văn thứ ba của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải:  

Tạ Quang Bửu nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài vì ông có khả năng dùng, đọc hiểu, dịch trôi chảy các tài liệu quân sự, thành thạo nhiều thứ tiếng nước ngoài; soạn thảo những bức công hàm bằng tiếng Anh giúp Bác Hồ.

Câu 4 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Sự đa tài, uyên bác của Tạ Quang Bửu được thể hiện như thế nào?

Phương pháp:  

Em đọc đoạn văn thứ ba của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải:  

Sự đa tài, uyên bác của Tạ Quang Bửu được thể hiện qua việc: Ông sử dụng thành thạo tiếng Anh, Pháp, Đức, Ba Lan; có thể đọc hiểu tiếng Nga, Trung, Hy Lạp cổ và La-tinh. Ngoài ra, ông còn có hiểu biết sâu rộng về âm nhạc, hội hoạ, kiến trúc, thể thao,...

Câu 5 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Tài năng, công lao của Tạ Quang Bửu được ghi nhận thế nào?

Phương pháp:  

Em đọc đoạn văn cuối cùng của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải:  

Tài năng, công lao của Tạ Quang Bửu được ghi nhận ở Việt Nam ta: Nhiều người coi ông là “Lê Quý Đôn thời nay”; Tên của Tạ Quang Bửu được đặt cho các con phố ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng,... Ở Việt Nam, có một giải thưởng dành cho các nhà khoa học xuất sắc mang tên ông – Giải thưởng Tạ Quang Bửu.

* Luyện tập theo văn bản đọc

Bài 1 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Dựa vào gợi ý, tìm nghĩa cho mỗi từ dưới đây:

chính khách     chính phủ     chính khoá

a. Chương trình học tập chính thức, bắt buộc.

b. Người chuyên hoạt động chính trị, khá nổi tiếng.

c. Cơ quan hành chính nhà nước cao nhất.

Phương pháp:  

Em đọc kĩ các từ và nghĩa để tìm nghĩa phù hợp.

Lời giải:  

Dựa vào gợi ý, em tìm được nghĩa cho mỗi từ dưới là:

– chính khách: Người chuyên hoạt động chính trị, khá nổi tiếng.

– chính phủ: Cơ quan hành chính nhà nước cao nhất.

– chính khoá: Chương trình học tập chính thức, bắt buộc.

Bài 2 trang 95 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 KNTT: Chọn các từ ở bài tập 1 để hoàn thiện các câu dưới đây:

a. Nhiều * quốc tế đã có mặt tại hội nghị này.

b. * các nước phải đảm bảo mọi quyền lợi cho trẻ em.

c. Một số hoạt động trải nghiệm sẽ được tổ chức ngoài giờ học *.

Phương pháp:  

Em dựa vào nghĩa của các từ ở bài tập 1, đọc kĩ các câu và điền từ phù hợp.

Lời giải:  

a. Nhiều chính khách quốc tế đã có mặt tại hội nghị này.

b. Chính phủ các nước phải đảm bảo mọi quyền lợi cho trẻ em.