Soạn bài Viết bài văn số 1: Cảm nghĩ về một hiện tượng đời sống (hoặc một tác phẩm văn học) SBT Ngữ văn 10 tập 1

1. Đề bài 1, trang 27, SGK.

Trả lời:

Trước khi làm bài, anh (chị) hãy :

a) Tìm những ý thích hợp để làm bài. Ví dụ : Nếu viết một bài văn phát biểu cảm xúc của mình trước cơn gió se lạnh đầu tiên báo hiệu mùa đông về, có thể tìm ý cho bài làm theo các hướng sau :

- Những cảm nghĩ về thiên nhiên trước cơn gió lạnh đầu mùa.

- Những cảm nghĩ khi nhìn thấy những người xung quanh lao động, học tập,... vào lúc mùa đông mới tới.

- Những cảm nghĩ về chính bản thân mình trong thời khắc giao mùa.

b) Sắp xếp các ý tìm được thành một dàn bài.

c) Kiểm tra xem dàn bài ấy đã phù hợp với đề tài của bài viết chưa, đã đúng với yêu cầu phát biểu cảm xúc của bản thân chưa, đã hợp lí và chặt chẽ chưa.

2. Từ một vài ý của dàn bài ở bài tập 1, hãy viết thành một (hoặc hai, ba) đoạn văn hoàn chỉnh.

Trả lời:

Tham khảo đoạn văn sau :

Khi mùa thu bắt đầu hết, khi nắng vàng hanh dần mất vẻ rực rỡ trên các là cây, ngọn gió heo may sẽ từng cơn nhẹ lướt trên cánh đồng rộng, đem lại cho ta những cái rùng mình mới mẻ, như đã lẫn cái buồn ảm đạm của ngày mùa đông.

Trước ngọn gió đầu mùa, tôi không khỏi ngăn được những cảm giác sâu xa và mới lạ. Tôi đem tâm nghĩ ngợi đến những cơn gió đột khởi ở lòng người, báo trước những sự thay đổi trong cái bí mật của tâm hồn. Tôi lại nghĩ đến những người nghèo khổ đang lầm than trong cái đói rét cả một đời. Gió heo may sẽ làm cho họ buồn rầu lo sợ, vì mùa đông sắp tới, mùa đông giá lạnh và lầy lội phủ trên lưng họ cái màn lặng lẽ của sương mù. Và lòng tôi se lại khi nghĩ rằng chỉ một chút âu yếm, một chút tình thương cũng đủ nâng đỡ, an ủi những người cùng khốn ấy.

Đó là những ý nghĩ mà gió đầu mùa đã gây nên trong trí tôi [...].

(Thạch Lam, Lời nói đầu tập truyện ngắn Gió đầu mùa,

trong Văn và đời, NXB Hà Nội, 1999)

3. Trong hai đoạn trích dưới đây, đoạn nào được tác giả viết ra để giãi bày cảm nghĩ của mình ?

a) Hoa bưởi trong ca dao :

Hoa thơm thơm lạ thơm lùng

Thơm cây thơm lá, người trồng cũng thơm.

Không hiểu sao, khi đọc câu ca dao bâng quơ ấy, tôi lại nghĩ đến hoa bưởi. Nhưng nếu không phải là hoa bưởi, thì còn thứ hoa nào mà đến lá cũng thơm ?

Và nếu có ai băn khoăn không biết loại hoa nào là đáng yêu nhất trong số các loại hoa gần gũi với đời sống của nhân dân ta, thì câu ca dưới đây chính là một lời giải đáp vô tư :

Hoa nhài, hoa sói, hoa ngâu

Không bằng hoa bưởi thơm lâu dịu dàng.

Tôi vẫn nghĩ, tâm hồn Việt Nam hẳn cũng trong sạch, thơm tho như hoa bưởi thì mói có thể đem thứ hoa ấy vào rất nhiều câu ca dao tình tứ và dịu dàng như hoa.

(Theo Phan Thị Thanh Nhàn, Hoa bưởi trong ca dao,

trong Ca dao Việt Nam - những lời bình,

NXB Văn hoá - Thông tin, Hà Nội, 2000)

b) Trò chơi đu thời trước :

Ngày Tết, bước ra khỏi Hà Nội một hai cây số, ta có thể thấy ở bất cứ làng nào cũng có trồng một vài cây đu để cho trai gái trong làng hay những vùng quanh đấy đến dún dẩy với nhau. Thường thường các cụ trong làng cứ khoảng hai mươi nhăm, hai mươi sáu tháng chạp đã cho tuần tráng đi đẵn tre để trồng đu [...].

Cây đu làm bằng tám cọc tre trồng rất chắc dưới đất vì trồng càng chắc thì dún càng khoẻ. Cái ngáng đu vận bằng rơm, giữa hai hàng cột gioãng ra hai bên. Trên đỉnh, phất phới một hai lá cờ đuôi nheo. Thường thường, đu trồng không đủ để trai gái dún, thành ra đúng như lời thơ của nhà nữ thi sĩ :

Người thời lên đánh, kẻ ngồi trông.

Trông cho thích mắt đã đành, nhưng nhiều khi là đợi đến phiên mình dún. Đu càng cao, các cô các cậu càng đưa mạnh. [...]

Đu lên bổng, chiếc áo nâu non của cô gái dan díu với chiếc áo the thâm của chàng trai, đôi dải yếm lụa quấn quýt lấy chiếc quần hồ trắng bốp...

(Vũ Bằng, Thương nhớ mười hai,

NXB Văn học, Hà Nội, 1993)

Trả lời:

- Đoạn trích (a) được viết nhằm mục đích chủ yếu là nêu ý nghĩ và cảm xúc của nhà thơ về hoa bưởi trong những khúc hát dân gian.

- Đoạn trích (b) không giống như thế. Những dòng viết của nhà văn rất sinh động, nhiều chi tiết gợi cảm, nhưng mục đích chủ yếu không phải để bộc lộ cảm nghĩ của bản thân mà để giới thiệu cụ thể một trò chơi ngày Tết của những người dân quê thời trước.

4. Ngoài những đề tài được gợi ý trong SGK, anh (chị) còn có cảm nghĩ về những tác phẩm văn học, con người, sự việc hoặc hiện tượng nào khác nữa ? Hãy viết một bài (hoặc một đoạn) văn để nêu cảm nghĩ của mình về các chủ đề trên.

Trả lời: