Soạn bài Vợ nhặt SBT Ngữ Văn 12 tập 2

Một trong những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn Vợ nhặt là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật khá tinh tế. Đặt các nhân vật vào trong một tình huống đặc biệt (Tràng nhặt được vợ), Kim Lân đã miêu tả tâm lí nhân vật với những nét riêng khác nhau.

- Tràng là một thanh niên có tấm lòng nhân hậu, sẵn lòng chia sẻ, cưu mang một người đàn bà xa lạ, ngay cả khi nuôi thân mình còn chưa xong. Đằng sau tấm lòng nhân hậu ấy là khát khao đầy tính nhân bản : khát khao có một mái ấm gia đình.

Trong cảnh ngộ cụ thể của mình, việc Tràng bỗng nhiên có được vợ là một chuyện lạ, bất ngờ ngay với cả chính Tràng. Vì thế, tâm lí của Tràng là tâm lí của một con người có vẻ mãn nguyện. Ở nhân vật này, cái vui, cái mừng có phần lấn át cái lo. Bởi vì, một người xấu trai, ế vợ, nhà nghèo, lại là dân ngụ cư như Tràng, giữa lúc mọi người đang rơi vào thảm hoạ đói khát khủng khiếp, đang đói quay đói quắt mà vẫn lấy được vợ, lại là vợ theo không. Tâm trạng của Tràng có vẻ vui, có cái vẻ đắc ý, âu cũng là điều dễ hiểu.

- So với Tràng, tâm lí của bà cụ Tứ có nét riêng, có phần khác : bà vừa mừng vừa lo, buồn vui lẫn lộn. Mừng vì đứa con vụng về, quê kệch đã có vợ. Bà cụ Tứ “tươi tỉnh khác ngày thường, cái mặt bủng beo u ám của bà rạng rỡ hẳn lên”. Lo vì đang lúc đói khát, chết chóc này, liệu lấy gì mà nuôi nhau ? Bà cụ Tứ cố giấu cái lo, động viên các con : “Nhà ta thì nghèo con ạ. Vợ chồng chúng mày liệu mà bảo nhau làm ăn. Rồi ra may mà ông giời cho khá... Biết thế nào hở con, ai giàu ba họ, ai khó ba đời ? Có ra thì rồi con cái chúng mày về sau”.

Như vậy, qua ngòi bút Kim Lân, tâm trạng bà cụ Tứ đầy mâu thuẫn, buồn vui xen lẫn. Sự khác nhau về tâm lí giữa hai mẹ con bà cụ Tứ là sự khác nhau giữa một người còn trẻ, chưa trải nghiệm nhiều về cái nghèo, cái đói với một người già đã từng trải, sống trong đói nghèo cả một đời người. Khác với Tràng, “lòng người mẹ nghèo khổ ấy còn hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự”...

4. Nhà văn Kim Lân có lần thổ lộ ý đồ của mình khi viết truyện: