Soạn bài Cảnh ngày xuân - Văn 9 tập 1 ngắn gọn

Bố cục:

   - 4 câu đầu : cảnh thiên nhiên ngày xuân.

   - 8 câu tiếp : lễ hội du xuân.

   - 6 câu cuối : cảnh du xuân trở về.

Nội dung chính: 

Cảnh ngày xuân là bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng.

Câu 1 trang 86 - Văn 9 Tập 1

Câu hỏi:

Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân.

 - Những chi tiết nào gợi lên đặc điểm riêng của mùa xuân? (Chú ý những đường nét, hình ảnh, màu sắc, khí trời, cảnh vật)
- Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ và bút pháp nghệ thuật của Nguyền Du khi gợi tả mùa xuân?

Trả lời:

4 câu thơ đầu :

   - Khung cảnh mùa xuân: chim én chao liệng, trời xuân cao rộng, trong sáng, thảm cỏ non, vài bông hoa lê trắng. Cảnh ngập sắc trắng và xanh → tươi đẹp, êm đềm.

   - Cách dùng từ chọn lọc, tinh tế đầy sức gợi: “điểm” vài bông hoa khiến cảnh vật có hồn, không tĩnh tại. Miêu tả theo lối chấm phá điểm xuyết của thơ ca cổ. “Con én đưa thoi” một phép ẩn dụ nhân hóa tạo thêm nét sinh động cho cảnh sắc.

Câu 2 trang 86 - Văn 9 Tập 1

Câu hỏi:

Tám câu thơ tiếp gợi lên khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh.

 - Thống kê những từ ghép là tính từ, danh từ, động từ (Gần xa, yến anh, chị em, tài tử, nô nức, dập dìu,...). Những từ ấy gợi không khí và hoạt động của lễ hội như thế nào?

 - Thông qua buổi du xuân của chị em Thuý Kiều, tác giả khắc hoạ hình ảnh một lễ hội truyền thống xa xưa. Em hây đọc kĩ các chú thích, kết hợp với đoạn thơ để nêu những cảm nhận về lễ hội truyền thống ấy.

Trả lời:

- Từ ghép là tính từ, danh từ, động từ gợi không khí lễ hội rộn ràng, náo nức, nhộn nhịp, đông vui :

       + Danh từ : yến anh, chị em, tài tử, giai nhân, ngựa xe, áo quần.

       + Động từ: sắm sửa, tảo mộ, đạp thanh, bộ hành

       + Tính từ : dập dìu, gần xa, nô nức, ngổn ngang.

   - Lễ hội truyền thống : đông vui, nhộn nhịp và cũng rất thiêng liêng (tảo mộ).

Câu 3 trang 86 - Văn 9 Tập 1

Câu hỏi:

Câu 4 trang 87 - Văn 9 Tập 1

Câu hỏi:

Phân tích những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du trong đoạn trích Cảnh ngày xuân.
(Gợi ý: Đoạn thơ có kết cấu hợp lí như thế nào? Cách sử dụng từ ghép, từ láy giàu chất tạo hình. Sự kết hợp giữa bút pháp tả cụ thể, chi tiết và bút pháp gợi có tính chất điểm xuyết, chấm phá,...). 

Trả lời: 

Thành công về nghệ thuật miêu tả :

   - Ngôn ngữ chọn lọc, giàu chất tạo hình.

   - Hệ thống từ ngữ đa dạng, từ láy giàu sức biểu cảm.

   - Bút pháp tả cảnh đặc sắc : tả điểm xuyết, vừa gợi vừa tả, tả cảnh ngụ tình.

Luyện Tập:

Trả lời câu hỏi (trang 87 SGK Ngữ văn 9, tập 1)

 Phân tích, so sánh cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc: “Phương thảo liên thiên bích / Lê chi sổ điểm hoa” (Cỏ thơm liền với trời xanh / Trên cành lê có mấy bông hoa) với cảnh mùa xuân trong câu thơ: “Cỏ non xanh tận chân trời / Cành lê trắng điểm một vài bông hoa” để thấy được sự tiếp thu và sáng tạo của Nguyễn Du.

Trả lời:

Từ hai câu thơ cổ năm chữ của Trung Quốc “Phương thảo liên thiên bích / Lê chi sổ điểm hoa ”, Nguyễn Du đã sáng tạo nên câu lục bát:

Cỏ non xanh tận chân trời,
 Cành lê trắng điểm một vùi bông hoa

Trong văn học trung đại, các tác giả thường sử dụng những điển tích điển cố hoặc hình ảnh ước lệ tương trưng để miêu tả thiên nhiên. Tuy nhiên trong câu thơ của Nguyễn Du không chỉ là sự mô phỏng, đó còn là sáng tạo nghệ thuật

Câu thơ cổ Trung Quốc chú ý đến hương thơm (cỏ thơm), không chú ý đến màu hoa. Chữ “điểm” chỉ lượng của hoa. Còn Nguyễn Du chú ý đến màu sắc (cỏ non xanh). Nguyễn Du làm bật cái màu trắng của hoa trên nền xanh của cỏ để tạo sự hài hoà. Chữ “điểm” được dùng như là động từ chỉ sự điểm tô, trang trí.

Thơ cổ Trung Quốc chú ý đến sự giao nhau, tiếp giáp giữa cỏ với trời. Còn Nguyễn Du chú ý đốn cái mênh mông của cỏ kéo dài đến tận chân trời.

Sachbaitap.com