Soạn bài Chiếc lược ngà Văn 9 Cánh Diều tập 1

Đọc hiểu

Nội dung chính: Đoạn trích truyện Chiếc lược ngà đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 96 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý bối cảnh xảy ra câu chuyện

Phương pháp:  

Đọc kĩ phần 1 của văn bản

Lời giải:  

- Bối cảnh xảy ra câu chuyện: Trong những ngày hòa bình vừa lập lại: sau kháng chiến chống Pháp, hiệp định Giơ-ne-vơ tháng 7/1954.

Câu 2 (trang 97 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hình dung cuộc gặp gỡ ban đầu của hai cha con

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản

Lời giải:  

Người cha vô cùng nhớ mong, khao khát được gặp con, ôm con và nghe con gọi một tiếng ba nhưng đứa con lại xa lạ, sợ hãi, chạy đi

Câu 3 (trang 97 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý ngôn ngữ đối thoại trong văn bản

Phương pháp:  

Đọc kĩ các đoạn đối thoại một mình của nhân vật anh Sáu

Lời giải:  

Những câu gọi: “Thu!Con!”, “Ba đây con!” chỉ là lời độc thoại của mình ông Sáu vì không hề có sự đáp lại của bé Thu

Câu 4 (trang 97 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chú ý các lời “nói trổng” của bé Thu

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liệt kê

Lời giải:  

- Thì má cứ kêu đi!

- Vô ăn cơm!

- Cơm chín rồi!

- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!

- Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!

Câu 5 (trang 98 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Lời nói của nhân vật bé Thu được trích dẫn trực tiếp hay gián tiếp?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, áp dụng phần kiến thức ngữ văn

Lời giải:  

Trích dẫn trực tiếp vì đặt sau dấu hai chấm và đánh dấu bằng dấu gạch ngang thể hiện lượt lời nói

Câu 6 (trang 98 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Dự đoán xem nhân vật bé Thu sẽ làm gì?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, dự đoán theo tính cách nhân vật

Lời giải: 

Dự đoán bé Thu sẽ thỏa hiệp gọi ba để nhờ chắt nước cơm

Câu 7 (trang 99 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Thái độ của bé Thu có gì khác với lúc đầu gặp ông Sáu?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, so sánh

Lời giải: 

Vẻ mặt không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có nữa mà sầm lại buồn rầu, cái nhìn nghĩ ngợi sâu xa

Câu 8 (trang 99 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Hình dung tình cảm xúc động trong lòng người cha và con gái

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, tưởng tượng

Lời giải: 

Ông Sáu nghẹn ngào, hạnh phúc, bất ngờ khi nghe được tiếng gọi ba đầu tiên của con; bé Thu xúc động, tiếng ba dồn nén trong lòng vỡ tung ra thành tiếng hét.

Câu 9 (trang 100 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Vì sao bé Thu lúc đầu không nhận ông Sáu là cha mình?

Phương pháp:  

Đọc kĩ phần giải thích của bà ngoại

Lời giải: 

Vì ông Sáu trở về không giống cái hình chụp chung với má nó bởi có thêm vết thẹo dài bên má phải

Câu 10 (trang 101 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chi tiết nào thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản

Lời giải: 

Chi tiết: “tôi bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm lấy trái tim tôi”

Câu 11 (trang 101 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Người cha đã làm gì để thực hiện lời hứa với con?

Phương pháp:  

Đọc kĩ đoạn văn “Tôi hãy còn nhớ… mong gặp lại con”

Lời giải: 

Ông Sáu kiếm được khúc ngà trong rừng, cưa khúc ngà thành từng miếng nhỏ một cách thận trọng và tỉ mỉ

Câu 12 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Chuyện không may gì đã xảy ra?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản

Lời giải: 

Ông Sáu bị viên đạn của máy bay Mĩ bắn vào ngực và hi sinh

Câu 13 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Đoạn tóm tắt này cho biết điều gì?

Phương pháp:  

Đọc kĩ phần tóm tắt

Lời giải: 

Đoạn tóm tắt cho chúng ta biết tương lai bé Thu trở thành cô giao liên, anh Ba trao tận tay Thu cây lược và tình cảm cha con nảy nở giữa hai người.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Tóm tắt câu chuyện trong văn bản. Nhan đề Chiếc lược ngà liên quan đến chi tiết nào trong văn bản?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, chú ý nhan đề và cốt truyện

Lời giải: 

- Tóm tắt: Văn bản kể về tình cha con cảm động giữa ông Sáu và bé Thu. Vì chiến tranh chia cắt mà bé Thu không biết mặt cha, chỉ được nhìn thấy qua tấm ảnh chụp với mẹ. Đến khi ông Sáu về nghỉ phép thì bé Thu đã lớn, nhìn vết thẹo trên mặt ông mà bé sợ, bé không nhận ông Sáu là ba. Suốt những ngày nghỉ phép ở nhà, dù ông Sáu có quan tâm con bé thế nào thì nó cũng ương bướng, xa lánh ông. Cho đến khi ông chuẩn bị lên đường về đơn vị, cô bé mới khóc òa lên nhận cha, cảnh đoàn tụ của hai cha con khiến mọi người xúc động. Những ngày ở chiến khu, ông luôn nghĩ về con, hứa làm tặng con một chiếc lược bằng ngà voi. Cuối cùng, ông Sáu hi sinh, chiếc lược vẫn chưa trao được cho con.

- Nhan đề “Chiếc lược ngà” liên quan đến chi tiết bé Thu nói với anh Sáu khi về nhớ mua cho bé một cây lược và chi tiết anh Sáu tỉ mẩn làm cây lược ở chiến trường.

Câu 2 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Người kể câu chuyện là ai? Nêu tác dụng của ngôi kể này. Hãy chỉ ra mối quan hệ giữa người kể chuyện và các các nhân nhân vật chính trong văn bản.

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, xác định ngôi kể

Lời giải:  

- Người kể chuyện là anh Ba - đồng đội của anh Sáu. Tác dụng của ngôi kể thứ nhất này là tăng thêm tính chân thực cho câu chuyện và thể hiện cảm xúc chân thật của các nhân vật.

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Phân tích sự chuyển biến trong suy nghĩ, hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ông Sáu là cha mình. Qua đó, hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu.

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản, so sánh, phân tích sự thay đổi trước và sau

Lời giải: 

* Trước khi bé Thu nhận ông Sáu là ba:

- Là cô bé sinh ra và lớn lên trong chiến tranh nên trong suốt 8 năm trời cô bé không được gặp ba. Cô chỉ biết mặt ba qua 1 tấm ảnh ba chụp chung với má.

- Những tưởng ngày đoàn viên sau 8 năm xa cách phải đầy mừng tủi, hạnh phúc nhưng cô bé lại thể hiện một thái độ khác thường:

+ Trước sự xúc động của ông Sáu, ba bé Thu, thì cô bé ngạc nhiên, hoảng sợ, mặt tái đi, bỏ chạy, cầu cứu má.

+ Những ngày sau đó dù ông dành hết thời gian bên con, yêu thương, chăm sóc nhưng bé Thu vẫn lạnh nhạt, xa lánh thậm chí bướng bỉnh, ngang ngạnh cự tuyệt ông: Cô bé không chịu gọi ông là cha. Cô bé còn từ chối sự chăm sóc của ông rất quyết liệt. Nó hất miếng trứng cá ông gắp cho ra khỏi bát làm đổ cả cơm. Lúc ông Sáu không kìm được nỗi đau khổ nên phạt bé Thu, cô bé ngay lập tức bỏ sang nhà bà ngoại.

- Nhận xét: tác dụng của việc miêu tả thái độ, hành động khác thường của bé Thu

+ Tái hiện được hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

+ Cho thấy bé Thu hồn nhiên nhưng cũng bướng bỉnh, cá tính. Cô không nhận ông Sáu là ba vì trên mặt ông có vết sẹo, không giống với người ba của cô bé trên tấm hình suốt 8 năm nay.

+ Đặc biệt, cách chối từ tình cảm của ông Sáu chính là cách bé Thu thể hiện tình yêu thương thắm thiết dành cho cha mình.

* Khi bé Thu nhận ông Sáu là ba

- Sau khi nghe bà ngoại giải thích, bé Thu đã trở về nhà trong sáng ngày ông Sáu lên đường về đơn vị. Bé Thu đã thay đổi hoàn toàn thái độ trong sự ngỡ ngàng của ông Sáu và mọi người.

+ Nó không cau có, bướng bỉnh mà buồn rầu và nghĩ ngợi sâu xa.

+ Khi bắt gặp cái nhìn trìu mến, buồn bã của ba đôi mắt nó bỗng xôn xao. Đó là cái xôn xao của sự đồng cảm. Bé Thu nhận ra những tiếc nuối, xót xa, yêu thương trong ánh mắt của ba mình.

+ Đến giây phút cuối cùng, khi ông Sáu cất lời từ biệt con bé mới cất lên tiếng gọi ba xé lòng Tiếng gọi bị kìm nén suốt 8 năm Tiếng gọi chất chứa bao tình yêu thương thắm thiết.

+ Không chỉ vậy, nó xô đến ôm chặt lấy ba, hôn ba, hôn lên vết thẹo: Con bé muốn giữ chặt ba, không cho ba đi. Nó lo sợ ba sẽ đi mất. Nó muốn bày tỏ tất cả tình yêu của mình dành cho ba.

- Nhận xét:

+ Trong khoảnh khắc, mọi khoảng cách với ba bị xóa bỏ. Cô bé đã bộc lộ sự gắn bó và tình cảm của mình dành cho ba -> khiến mọi người xúc động.

+ Miêu tả sự biến đổi tình cảm của bé Thu, tác giả đã một lần nữa tô đậm tình yêu ba tha thiết của cô bé. Khi lạnh nhạt cũng như khi quấn quýt, bé Thu đều hướng đến ba mình.

+ Qua đó, ta thấy bé Thu gan góc, bướng bỉnh nhưng rất giàu tình cảm và dễ xúc động.

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Phân tích nghệ thuật xây dựng cốt truyện (mở đầu, diễn biến, kết thúc) và nghệ thuật miêu tả nhân vật (hành động, tâm lí, lời đối thoại,...) của tác giả qua văn bản Chiếc lược ngà.

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản, phân tích cốt truyện, ngôn ngữ,...

Lời giải:  

- Xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên, hợp lí

- Xây dựng cốt truyện khá chặt chẽ, lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, đặt vào nhân vật bác Ba, người bạn chiến đấu của ông Sáu và cũng là người chứng kiến, tham gia vào câu chuyện. Với ngôi kể này, người kể chuyện xen vào những lời bình luận, suy nghĩ,bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với nhân vật, và câu chuyện vẫn mang tính khách quan.

-  Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật tinh tế và sâu sắc, nhất là đối với nhân vật bé Thu.

- Ngôn ngữ truyện mang đậm chất địa phương Nam Bộ

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Xác định chủ đề của văn bản. Chủ đề ấy còn có ý nghĩa đối với cuộc sống hôm nay như thế nào?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, khái quát chủ đề và liên hệ thực tế

Lời giải:  

- Chủ đề: tình cha con thắm thiết, sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

- Chủ đề ấy có ý nghĩa rất lớn cho cuộc sống hôm nay: bài học về bảo vệ hòa bình, trân trọng tình cảm cha con.

Câu 6 (trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 9 Cánh Diều Tập 1): Ấn tượng sâu sắc nhất của em về nhân vật ông Sáu là gì? Vì sao?

Phương pháp:  

Đọc kĩ văn bản, liên hệ cảm nhận bản thân

Lời giải:  

Ấn tượng sâu sắc nhất của em về nhân vật ông Sáu là tình cảm cha con mà ông dành cho bé Thu vì ông dồn hết tình yêu thương cho đứa con duy nhất, luôn mong được gần gũi, nghe con gọi một tiếng ba và thực hiện lời hứa với con. Cho đến lúc hy sinh, ông vẫn đau đáu cây lược để gửi gắm cho con. 

Sachbaitap.com