Soạn bài Huyện Trìa xử án - Văn 10 CTST

I. Trước khi đọc

Câu hỏi:

Bạn biết gì về các con vật nghêu, sò, ốc, hến, hà, hàu, trìa,...? Bạn nghĩ thế nào khi tên các con vật này được dùng để đặt tên cho các nhân vật trong tác phẩm văn học?

Phương pháp:

Đưa ra quan điểm của bản thân.

Trả lời:

- Những con vật gần gũi, quen thuộc. 

- Đặt tên cho các nhân vật như vậy mang đặc trưng của truyện dân gian

II. Đọc Văn Bản

Câu 1. 

Chú ý nội dung tự giới thiệu trong lời xưng danh của nhân vật quan huyện ở đoạn này.

Phương pháp:

- Đọc kĩ phần tự giới thiệu trong lời xưng danh của nhân vật quan huyện.

Trả lời:

Nhân vật quan huyện trong lời tự xưng danh luôn tỏ ý tự mãn về bản thân, tự đắc ở ngoài nhưng lại chán cảnh nhà mình.

Câu 2. 

Chú ý mục đích xử kiện của Huyện Trìa qua lời xưng danh của nhân vật này.

Phương pháp:

- Đọc kĩ phần 2.

Trả lời:

Mục đích xử kiện của Huyện Trìa qua lời danh xưng của nhân vật này: xử kiện chỉ vì muốn được nhiều tiền của, những ai đút lót càng nhiều càng được quan xử thắng. 

Câu 3. 

Những điều Trùm Sò (kẻ mất trộm) khai báo ở đây, liệu có được Huyền Trìa và Đề Hầu chú ý đến khi xét xử không?

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn tuồng trong phần Dự đoán.

Trả lời:

Có thể thấy là không vì thái độ của Huyện Trìa và Đề Hầu rất thờ ơ

Câu 4. 

Đoạn này Đề Hầu đang nói về ai, với ai?

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn thuộc phần 4 (Theo dõi)

Trả lời:

Đoạn này Đề Hầu đang nói về Huyện Trìa và đây là lời Đề Hầu tự nói với mình

Câu 5. 

Lời phán quyết này của Huyện Trìa có dựa trên sự thật và có mang lại kết cục công bằng cho các bên: Vợ chồng Trùm Sò và Thị Hến?

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn thuộc phần 5 (Suy luận)

Trả lời:

Lời phán quyết hoàn toàn đự vào cảm tính cảu Huyện Trìa, dựa vào việc ông ta muốn bênh vực Thị Hến. Điều này chỉ mang lại lợi ích cho Thị Hến còn vợ chồng Trùm Sò coi như không được gì

III. Sau khi đọc

Câu 1. 

Xác định đặc điểm ngôn ngữ kịch trong văn bản Huyện Trìa xử án bằng việc thực hiện các yêu cầu dưới đây:

a. Nêu ví dụ về lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật và lời chỉ dẫn sân khấu.

b. Cho biết nhân vật nào có số lượt lời nhiều nhất và giải thích lí do.

c. Chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần.

d. Cho biết vì sao trong lời thoại của nhân vật, một số từ ngữ lại được tách riêng ra và đặt trong ngoặc đơn. Ví dụ:

ĐỀ HẦU: (-Dạ! thưa bọn quan này)

...

HUYỆN TRÌA:

...

(Em) Phải năng lên hầu gần quan

(Thời) Ai dám nói vu oan gieo họa

...

Phương pháp:

- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.

- Chú ý những đặc điểm ngôn ngữ được nêu ra ở đề bài.

Trả lời:

a.

- Đối thoại: 

Đề Hầu : Bắt tới chốn huyện nha,

              Xin ngài ra xử đoán..

Huyện Trìa: Thôi ,đây đã biết

                  Lựa đó phải thưa..

- Độc thoại:

Đế Hầu : -Mụ đà nên tệ

              Ông Huyện cũng xằng,

              Phen này ông bày mặt thú lang

              Huếch với mụ ắt râu trụi lủi

- Bàng thoại: Tri huyện Trìa là mỗ/nội hạt tiếng khen khen ta/ Cầm đường ngày tháng vào ra/Hoa nguyệt hôm mai thong thả''

b. Nhân vật Huyện Trìa có số lượt lời nhiều nhất vì đây là trong phiên xử án, thuộc bổn phận của Huyện Trìa 

c. Chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần

''Nội hạt tiếng khen khen ta

Cầm đường ngày tháng vào ra/

Hoa nguyệt hôm mai thong thả''

Đây là gieo vần ''a''. Cách gieo vần đặc trưng trong thơ ca

d. Đây như đoạn đệm chuyển lời trong tuồng, nâng cảm xúc của nhân vật lên cao

Câu 2. 

Chỉ ra mâu thuẫn giữa các nhân vật trước và trong phiên tòa. Phân tích nguyên nhân làm nảy sinh, chuyển hóa mâu thuẫn đó.

Phương pháp:

- Đọc kĩ văn bản.

- Chú ý những đoạn nói về mâu thuẫn giữa các nhân vật trước và trong phiên tòa.

Trả lời:

+ Huyện Trìa và Đề Hầu : Đã biết mặt lão Đề hay nói bậy/ Mồm xà cáng vinh râu ngoe ngoét

Từ trước, Hyện Trìa đã biết được tính cách của Đề Hầu: hay nói bậy, điêu toa, đáng ghét và đáng ngờ

+ Huyện Trìa và Thị Hến: trước đó chỉ là phận bề trên kẻ dưới nhưng rồi:''Thấy cô đơn chút chạnh lòng thương/ Phải nâng lên hầu gần quan/Ai dám nói vu oán giá họa''

Huyện Trìa trong phiên tòa đã mủi lòng trước Thị Hến và có ý thiên vị

Câu 3. 

Từ lời xưng danh (bàng thoại) của Huyện Trìa và lời ông ta đối thoại với các nhân vật trong phiên tòa, nhận xét về tính cách của nhân vật này.

Phương pháp:

Chú ý lời thoại của nhân vật Huyện Trìa khi tự xưng danh và khi xử án.

Trả lời:

Từ những lời bàng thoại, đối thọai của Huyện Trì  ta có thể thấy ông ta là một người ham hư vinh '' Chỗ nào nhắm tốt tiền tốt bạc/ Đỗ hành khiến nhiều mâm cũng đặng''. Không chỉ thế còn là một kẻ tự cao ''Cao tài tật túc/Tiên đắc hữu tiền'' nhưng đồng thời cũng sợ vợ ''Giận mụ huyện hay ghen/ Hễ đi mô cả tiếng run en''

Câu 4. 

Bạn có nhận xét thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ kịch trong Huyện Trìa xử án?

Phương pháp:

- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.

- Chú ý cách tác giả xây dựng từng nhân vật.

Trả lời:

Trong cả đoạn trích, tác giả như bày tỏ sư mỉa mai, châm biếm đối với từng hân vật trong từng lời thoại.Ai cũng là có khuyết điểm, mưu tính, bày kế và có tham vọng. Vú dụ như khi nói về Huyện Trìa, tác giả đã xây dựng hăn là một tên quan yếu kém nhưng ham tiền và sắc. tự cao tự đại

Câu 5. 

Xác định đề tài và nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản Huyện Trìa xử án. Theo bạn, tích truyện của vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến lấy từ đâu? Nêu một vài căn cứ giúp bạn nhận biết văn bản Huyện Trìa xử án (trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến) được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền miệng?

Phương pháp:

- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.

- Chú ý những dấu hiệu cho thấy văn bản Huyện Trìa xử án được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền miệng.

Trả lời:

+ Đề tài là những câu chuyện trong cuộc sống đời thường của nhân dân, mang tính đả kích châm biếm những nhân vật có thói hư tật xấu thời phong kiến. Ở đây chính là lấy từ hình ảnh những quan lại không liêm chính ngày xưa xử án 

+ Cảm hứng chủ đạo: Cuộc sống của con người trong xã hội phong kiến tiểu nông 

+ Tích truyện của Nghêu, Sò, Ốc, Hến được lấy từ dân gian truyền miệng

+ Văn bản Huyện Trìa xử án ( trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc,Hến) được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền miệng vì nó có nhiều dị bản khác nhau. Hơn nữa, đoạn tích được trích từ một vở tuồng đồ- thường được xây dựng, lưu truyền dưới dạng truyền miệng

Câu 6. 

Từ lời phán cuối cùng của Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến, bạn có nhận xét gì về kết quả của phiên tòa?

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn cuối, phần đưa ra kết quả trong phiên toà.

Trả lời:

Kết quả của phiên tòa khá nực cười với kiểu xét xử của Huyện Trìa: Thị Hến được tha bổng  trong khi Trùm Sò không lấy lại được của cải đã mất. Huyện Trìa xử án dựa vào tham mê, dục vọng với Thị Hến còn Trùm Sò chỉ biết than trời trong sự bất lực tuân theo phán quyết. Một kết quả không hề có sự công bằng, liêm chính mà chỉ có ham mê, cảm tính, tự ý quyết định

Câu 7.

Từ việc đọc hiểu văn bản trên, cho biết: khi đọc, phân tích một kịch bản tuồng nói riêng, văn bản kịch nói chung, ta cần lưu ý những điều gì?

Phương pháp:

- Đọc lại văn bản.

- Tự rút ta bài học cho bản thân.

Trả lời:

- Xác định được đề tài, nội dung chính của văn bản

- Xác định các nhân vật, những lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại

- Hiểu được ý nghĩa, quan điểm mà tác giả muốn gửi gắm đến 

- Xác định được thể loại văn bản

Sachbaitap.com