Soạn bài Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga Văn 9 Kết nối tri thức tập 1

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 72 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Nhân vật anh hùng em yêu thích là ai? Điều gì ở nhân vật ấy gây ấn tượng nhất với em?

Phương pháp:

Từ những hiểu biết của bản thân để chia sẻ

Lời giải: 

- Em yêu thích: Thánh Gióng.

- Em ấn tượng sự anh dũng, quả cảm đánh tan quân giặc bảo vệ nền độc lập dân tộc, mang lại cuộc sống bình yên cho nhân dân.

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Hành động và lời nói của Lục Vân Tiên.

Phương pháp: 

Đọc đoạn đầu tiên để chỉ ra hành động và lời nói.

Lời giải: 

- Hành động: ghé lại bên đàng, bẻ cây làm gậy, nhắm làng xông vô.

- Lời nói: Bớ đảng hung đồ.

Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Hình dung Hình ảnh Lục Vân Tiên giữa vòng vây của bọn cướp.

Phương pháp: 

Đọc đoạn tiếp theo để miêu tả lại hình ảnh Lục Vân Tiên giữa vòng vây bọn cướp.

Lời giải: 

- Vân Tiên chỉ có một mình, tay không đánh cướp.

- Không hề run sợ, vẫn "bẻ cây làm gậy" xông vào đánh cướp.

-> Hành động nhanh, mạnh, dứt khoát của Vân Tiên, đánh mạnh ở cả bên trái, bên phải tung hoành rất dũng mãnh, được tác giả ví với người anh hùng Triệu Tử khi phá vòng Đương Dương, một anh hùng hảo hán, có khí phách, trượng nghĩa.

Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Theo dõi Lời nói của nhân vật Kiều Nguyệt Nga

Phương pháp: 

Đọc đoạn tiếp theo để chỉ ra lời nói của nhân vật Kiều Nguyệt Nga.

Lời giải: 

Lời nói của Kiều Nguyệt Nga:

+ Tôi Kiều Nguyệt Nga, / Con nầy tì tất tên là Kim Liên. Quê nhà ở quân Tây Xuyên, / Cha làm tri phủ ở miền Hà Khê.

+ Sai quân đem bức thơ về, / Rước tôi qua đó định bề nghi gia. / Làm con đâu dám cãi nha,/ Ví dầu ngàn dặm đường xa cũng đành.

+ Chẳng qua là sự bất bình, / Hay vầy cũng chẳng đăng trình làm chi. / Lâm nguy chẳng gặp giải nguy,/ Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi.

+ Trước xe quân tử tạm ngồi,/ Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa./ Chút tôi liễu yếu đào thơ,/ Giữa đường lâm phải bụi dơ dã phần.

+ Hà Khê qua đó cũng gần,/ Xin theo cùng thiếp đền ân cho chàng./ Gặp dây đương lúc giữa đàng,/ Của tiền chẳng có bạc vàng cũng không./ Gẫm câu báo đức thù công,/ Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi.

Câu 4 (trang 74 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Lời đáp của Lục Vân Tiên.

Phương pháp: 

Đọc đoạn tiếp theo để chỉ ra lời đáp của Lục Vân Tiên

Lời giải: 

Lời đáp của Lục Vân Tiên:

+ Làm ơn há dễ trông người trả ơn./ Nay đà rõ đặng nguồn cơn,/ Nào ai tính thiệt so hơn làm gì.

+ Nhớ câu kiến nghĩa bất vi,/ Làm người thế ấy cũng phi anh hùng. 

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Xác định bố cục của đoạn trích và nêu nội dung chính của từng phần

Phương pháp: 

Đọc văn bản để xác định bố cục và nội dung chính của từng phần.

Lời giải: 

- Phần 1 (14 câu đầu): Lục Vân Tiên đánh cướp.

- Phần 2 (Còn lại): Lục Vân Tiên trò chuyện cùng Kiều Nguyệt Nga.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Hãy chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời đối thoại của các nhân vật trong đoạn trích.

Phương pháp: 

Đọc kĩ toàn bộ bài thơ để chỉ ra lời người kể chuyện, lời đối thoại của các nhân vật.

Lời giải: 

- Lời đối thoại của các nhân vật trong đoạn trích: Là những câu thơ được đặt sau dấu hai chấm và trong ngoặc kép:

+ Bớ đảng hung đồ… hại dân.

+ Thằng nào dám tới lẫy lừng…. bốn phía phủ vây bịt bùng.

+ Ai than khóc ở trong xe nầy?

+ Tôi Kiều Nguyệt Nga… tấm lòng cùng ngươi.

+ Làm ơn há dễ trông người trả ơn… cũng phi anh hùng.

- Lời người kể chuyện: phần còn lại.

Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Đọc mười bốn dòng thơ đầu và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Chỉ ra lí do khiến Lục Vân Tiên quyết định ra tay trừng trị bọn cướp.

b. Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu thể hiện tính cách của nhân vật Lục Vân Tiên.

c. Cho biết người kể chuyện thể hiện thái độ, tình cảm như thế nào đối với nhân vật Lục Vân Tiên.

Phương pháp: 

Đọc kĩ mười bốn câu đầu để thực hiện các yêu cầu.

Lời giải: 

a. Lí do khiến Lục Vân Tiên quyết định ra tay trừng trị bọn cướp là:

- Bọn cướp có thói càn bậy, chuyên đi hại dân lành.

- Lục Vân Tiên là người chính trực, dũng cảm, luôn muốn trừng trị những điều sai trái trong cuộc sống.

b. Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu thể hiện tính cách của nhân vật Lục Vân Tiên.

- Hình ảnh Lục Vân Tiên “tả đột hữu xông” được Nguyễn Đình Chiểu ví như Triệu Tử phá vòng Đương Dang. “Tả đột hữu xông” ý chỉ những đón tấn công quyết liệt, đánh trái, đánh phải, thể hiện sự mạnh mẽ, quyết đoán, tài năng binh lược hơn người của chàng.

- Hình ảnh “bẻ cây làm gậy” là hình ảnh đặc sắc nhất trong mười hai câu thơ đầu. Đối mặt với đám cướp hung hăng, thứ vũ khí duy nhất trên tay Lục Vân Tiên chỉ là cành cây nhỏ. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn không làm chàng sợ hãi, mà ngược lại, còn trở thành “đao gươm” trong tay của con người trí dũng song toàn như Lục Vân Tiên.

- Từ “nhắm” miêu tả một tư thế hùng dũng, lao nhanh về phía trước, sẵn sàng đánh bại khó khăn. Đây cũng là “từ ngữ vàng” bộc lộ sự dũng cảm của Lục Vân Tiên.

c. Thái độ, tình cảm của người kể chuyện với Lục Vân Tiên:

- Thái độ trân trọng, ngợi ca tài năng, phẩm chất của Lục Vân Tiên.

- Tình cảm yêu mến, ngưỡng mộ.

Câu 4 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Nêu cảm nhận của em về nhân vật Kiều Nguyệt Nga. Những từ ngữ, hình ảnh nào khiến em có cảm nhận như vậy?

Phương pháp: 

Đọc kĩ toàn bộ bài thơ để đưa ra cảm nhận về nhân vật Kiều Nguyệt Nga.

Lời giải: 

- Kiều Nguyệt Nga là cô gái khuê các, dịu dàng đoan trang, tuân thủ lễ nghi.

+ Con gái khuê các, thùy mị, nết na, có học thức: xưng hô “tiện thiếp – quân tử”, lời nói khiêm nhường, mực thước; thái độ kính trọng, hàm ơn.

+ Trọng tình nghĩa: nhận sự cứu giúp của Vân Tiên, mong được trả ơn chàng.

+ Người con hiếu thảo: vâng lời cha mẹ làm lễ nghi gia dù lòng không muốn.

Câu 5 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Câu nói nào của Lục Vân Tiên đã thể hiện quan niệm của nhân vật về người anh hùng? Em có đồng tình với quan niệm đó không? Vì sao?

Phương pháp: 

Đọc kĩ đoạn thơ để đưa ra quan niệm và đưa ra ý kiến của bản thân.

Lời giải: 

- Câu nói của Lục Vân Tiên thể hiện quan niệm về người anh hùng: “Nhớ câu kiến nghĩa bất vi,/ Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”.

- Em đồng tình với quan niệm đó vì:

+ Người anh hùng phải là người đánh bại cái xấu, thấy cái ác đang làm hại điều thiện thì không thể “khoanh tay đứng nhìn”.

+ Người anh hùng cũng không nên cứu giúp người khác với mong muốn được trả ơn. Điều khiến người anh hùng ấy cảm thấy tự hào, vui vẻ là đã giúp ích được cho cuộc đời.

Câu 6 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 KNTT Tập 1): Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và nghệ thuật xây dựng nhân vật trong đoạn trích.

Phương pháp: 

Đọc lại toàn bài nhận xét về ngôn ngữ và xây dựng nhân vật.

Lời giải: 

- Nhân vật trong đoạn trích được miêu tả chủ yếu qua hành động, ngôn ngữ, cử chỉ. Một phần vì Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ mù, cảm nhận mọi việc xung quanh chủ yếu là hành động lời nói tốt hơn.

- Kiểu kết cấu truyền thống được sử dụng: trình tự thời gian và kết cấu người tốt gặp gian truân, bị hãm hại nhưng được phù trợ và cứu giúp, cuối cùng được đền đáp xứng đáng (anh hùng cứu mĩ nhân). Đây là kết cấu thể hiện khát vọng nhân dân ở hiền gặp lành.

Viết kết nối với đọc 

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích nét tính cách mà em yêu thích của một nhân vật trong đoạn trích.

Bài làm tham khảo

       Đoạn trích Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga đã khiến em hết sức thích thú và bất ngờ, bởi tính cách hào sảng, không màng danh lợi của Lục Vân Tiên. Tính cách cao cả, đẹp đẽ ấy thể hiện ở lời từ chối của chàng khi Kiều Nguyệt Nga tỏ ý muốn đền ân: “Nào ai tính thiệt so hơn làm gì”. Lục Vân Tiên mang bản chất là con người dám xả thân, quên đi sự hiểm nguy để giúp mọi người, việc chàng từ chối vàng bạc, hay lời báo ơn của Kiều Nguyệt Nga cũng là điều dễ hiểu. Đối với Lục Vân Tiên, chàng quan niệm: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”, tức là đã làm việc thiện thì không nên bắt buộc, mong chờ người được giúp sẽ trả ơn mình ngay lập tức. Chính vì nét tính cách tuyệt vời ấy của chàng mà sau này, khi gặp hiểm nguy, chàng được Kiều Nguyệt Nga và tất cả mọi người cứu giúp, che chở. Như vậy, ngoài sự dũng cảm, gan dạ, chí phí ngút trời, Lục Vân Tiên còn “sáng ngời” phẩm chất “cho đi mà không cần nhận lại”. Mặc dù Lục Vân Tiên là con người cách chúng ta đến cả thế kỉ, song, mọi người vẫn nên học hỏi những nhân cách tốt đẹp của chàng để trở thành con người có ích trong xã hội.

Sachbaitap.com