Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa SGK Ngữ Văn 8 Cánh Diều tập 1

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 44 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):

- Đọc trước bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mai Liễu.

- Hãy tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân.

Lời giải:

- Thông tin về tác giả Mai Liễu:

+ Nhà thơ Mai Liễu (1949 – 2020): tên thật là Ma Văn Liễu, sinh năm 1950 tại xã Công Đa, huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang. Khi làm thơ, làm báo ông thường lấy bút danh là Mai Liễu.

+ Ông là nhà thơ dân tộc Tày, nổi tiếng với những vần thơ thấm đẫm tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là những vần thơ về đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới.

+ Trong cuộc đời sáng tác của mình, ông đã đã để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị với hàng chục tập thơ đã xuất bản như: “Suối làng” (1994), “Mây vẫn bay về núi” (1995), “Lời then ai buộc” (1996), “Tìm tuổi” (1998), “Giấc mơ của núi” (2001), “Đầu nguồn mây trắng” (2004), “Bếp lửa nhà sàn” (2005), “Núi vẫn còn mưa” (2013), tuyển tập “Thơ Mai Liễu”,…

- Ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân: khi mùa xuân đến đem theo sức sống khắp muôn nơi, cả vùng núi như một tấm khăn thổ cẩm rực rỡ sắc màu, bừng sáng lên vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng hiểm trở cùng những cánh đồng hoa bạt ngàn trải dài dưới các thung lũng, triền núi, triền đồi. Đến với các cung đường nơi đây, ta như lạc giữa tiên cảnh đẹp mê hoặc lòng người.

Đọc hiểu

Nội dung chính: Văn bản viết về quê hương, mảnh đất Chiêm Hóa - một huyện nằm ở phía bắc của tỉnh Tuyên Quang với những cảnh sắc khi mùa xuân về.

Câu 1 (trang 45 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): 

Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên.

- Các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên: Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

Câu 2 (trang 45, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chỉ ra biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ.

Phương pháp:

Đọc khổ 2 và tìm biện pháp tu từ nhân hoá.

Lời giải:

Biện pháp nhân hoá:

“ Đá ngồi dưới bến trông nhau
   Non Thần hình như trẻ lại”

Câu 3 (trang 45 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): 

Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của con người.

Lời giải:

- Các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp con người: cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

Câu 4 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Dòng thơ nào được điệp lại trong khổ cuối?

Phương pháp:

Đọc kĩ khổ cuối.

Lời giải:

Dòng thơ được điệp lại trong khổ cuối: Nếu mai em về Chiêm Hoá.

Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy xác định bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa.

Phương pháp:

Đọc văn bản và xác định bố cục, mạch cảm xúc.

Lời giải:

- Bố cục:

Khổ 1, 2: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở Chiêm Hóa.

Khổ 3, 4: Miêu tả vẻ đẹp của những người con gái vùng Chiêm Hóa.

Khổ 5: Lễ hội xuân ở vùng Chiêm Hóa.

- Mạch cảm xúc: Cảm xúc, nỗi nhớ mà nhà thơ dành cho vùng đất Chiêm Hoá.

Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống; về những nét riêng của mùa xuân ở vùng núi phía bắc,…)

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản.

Lời giải:

- Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân:

+ Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

+ Cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

- Chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em: bức tranh được tái hiện lại khung cảnh thiên nhiên gần gũi, giản đơn nhưng có hồn tạo nên một mùa xuân tràn đầy sức sống. Cùng với đó, hình ảnh con người được miêu tả đầy khéo léo và tinh tế đã đem lại cho em những cái nhìn chân thực về cảnh sắc và con người tại mảnh đất Chiêm Hóa.

Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong các khổ thơ 2, 4 của văn bản.

Phương pháp:

Đọc kĩ hai khổ thơ 2, 4

Lời giải:

Khổ 2:

- Đá - ngồi, trông nhau.

- Non Thần - trẻ lại.

=> Tác dụng: Làm cho sự vật có hồn, bức tranh thiên nhiên mùa xuân trở nên sống động.

Khổ 4:

Mùa xuân - lạc đường.

=> Tác dụng: Gợi vẻ đẹp của các cô gái bản Tày, vẻ đẹp khiến cho mùa xuân mải mê say đắm đến mức lạc đường.

Câu 4 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?

Phương pháp:

Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” và lí giải.

Lời giải:

- Các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”: đi, trở lại, tới.

- Theo em, nên chọn từ “về” bởi câu thơ sẽ truyền tải được mong muốn, những hoài niệm của nhà thơ khi nhắc tới cội nguồn. Qua đó, giúp bộc lộ được tâm tư, tình cảm đầy yêu thương của nhà thơ đối với quê hương của mình.

Câu 5 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả với quê hương?

Phương pháp:

Đọc văn bản.

Lời giải:

Bài thơ thể hiện tình yêu, nỗi nhớ của tác giả đối với quê hương mình.

Câu 6 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Giả sử sau dấu ba chấm “Nếu mai em về…” là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?

Phương pháp:

Đưa ra câu trả lời và lí giải hợp lí.

Lời giải:

- Nếu mai em về… là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh cảnh vật vào mùa nước nổi.

- Em chọn hình ảnh đó là bởi đây là đặc trưng nhất cho vùng quê sông nước quê hương em. Vào mùa này, nước dâng lên hiền hòa, do đó người dân quê em gọi đó là mùa nước nổi. Mưa dần về, mưa từ ngày này sang ngày khác. Nước dần dâng lên. Do đó phương tiện đi lại chính ở quê em là những chiếc ghe. Em rất thích được ngồi trên ghe theo mẹ ra chợ và tha thẩn xuôi theo dòng nước. Em rất yêu mùa nước nổi với biết bao kỉ niệm đẹp của quê hương.

Sachbaitap.com