Soạn bài Cốm vòng ngắn nhất Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo

I. Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo dõi: Chú ý những từ tác giả dùng để miêu tả màu sắc, mùi vị của cốm và hồng

2. Tưởng tượng: Em hình dung thế nào về hình ảnh cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán được tác giả miêu tả trong đoạn này?

Trả lời:

Em hình dung về hình ảnh cô gái làng Vòng: Những cô gái thôn quê mộc mạc, ưa nhìn, “đầu trùm nón lá”, giọng nói ngọt ngào.

3. Theo dõi: Để làm ra sản phẩm cốm, cần bao nhiêu công đoạn?

Trả lời:

Để làm ra sản phẩm cốm, cần 6 công đoạn:

1. Ngắt lúa

2. Tuốt lúa

3. Đảo trong nồi rang

4. Xay, giã thóc

5. Sàng thóc

6. Hồ

II. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 80 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1) 

Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong các đoạn văn sau:

Vì thế, ăn miếng cốm cho ra miếng cốm, người ta cũng cần phải tỏ ra một chút gì thanh lịch, cao quý; phải biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi, và nhất là phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng.

Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tinh chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tinh chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!

Đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào?

Trả lời:

- Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả là: ăn miếng cốm cho ra miếng cốm; tỏ ra một chút gì thanh lịch, cao quý; tiếc từng hạt rơi, hạt vãi; ăn từng chút một; nhón từng chút một; nhai nhỏ nhẹ; ngẫm nghĩ tính chất thơm, tính chất ngọt của cốm; ăn một miếng cốm vào miệng là nuốt hương thơm của cánh đồng quê.

=> Tác giả dành tình cảm yêu mến, trân trọng nâng niu từng hạt cốm qua sự am hiểu từng chi tiết về cốm, cách làm cốm... Đó là cả tấm lòng quý trọng, lưu giữ nét đẹp truyền thống dân tộc.

Câu 2 (trang 81 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1) 

Tìm một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản và nêu tác dụng của chúng.

Trả lời: 

- Một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản là: 

+ Một ngày đầu tháng Tám, đi dạo những vùng trồng lúa đó, ta sẽ thấy ngào ngạt mùi lúa chín xen với mùi cỏ, mùi đất của quê hương làm cho ta nhẹ nhõm và đôi khi...phơi phới. 

+ Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng.

=> Tác dụng: Hình ảnh sinh động, có hồn hơn qua ngôn từ miêu tả, đồng thời thể hiện được vẻ đẹp tâm hồn tinh tế, nhạy cảm tác giả. Đó là cả tấm lòng quý trọng, lưu giữ nét đẹp truyền thống dân tộc.

Câu 3 (trang 81 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1) 

Đọc văn bản, em cảm nhận được điều gì về tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng?

Trả lời: 

Vũ Bằng là mang một tâm hồn tinh tế, bay bổng, thiết tha, nhạy cảm. Ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu sắc, sự trân trọng và nâng niu món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam. Đó là cả tấm lòng quý trọng, lưu giữ nét đẹp truyền thống dân tộc. 

Câu 4 (trang 81 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1) 

Xác định chủ đề của văn bản. Dựa vào đâu em xác định như vậy?

Trả lời: 

- Chủ đề văn bản: Bàn về vẻ đẹp của cốm (cách làm, hương vị và cách thưởng thức cốm).

- Em xác định dựa vào:

+ Nhan đề văn bản

+ Từ ngữ, hình ảnh trong văn bản.

+ Các ý, các câu, các đoạn được triển khai trong văn bản

Câu 5 (trang 81 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1)

Em hãy chỉ ra một số đặc điểm của tùy bút được thể hiện qua văn bản. 

Trả lời: 

Một số đặc điểm của tùy bút được thể hiện trong văn bản là: 

- Tác giả đã ghi chép, miêu tả những hình ảnh, sự việc liên quan đến cốm từ: những công đoạn để làm ra cốm, hình ảnh những cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán, hương thơm của cốm và cách ăn cốm. 

- Cảm xúc được lồng ghép khi miêu tả, ghi chép thể hiện cảm xúc, tình cảm yêu mến, trân trọng, nâng niu,...vẻ đẹp của cốm.

- Ngôn từ được chọn lọc, tinh tế, trau chuốt kỹ lưỡng.

Câu 6 (trang 81 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1)

"Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm". Hãy viết từ 3 đến 5 câu trình bày cách lí giải của em về câu hỏi trên. 

Trả lời: 

Hai câu hỏi trên là một sự phủ định để khẳng định tầm quan trọng trong của lá sen và rơm tươi trong việc gói cốm. Dường như tác giả đã biết được câu trả lời cho hai câu hỏi trên. Hương vị của cốm chỉ khi được bọc trong lá sen mới có thể giữ được trọn vẹn nhất. Buộc bên ngoài bằng những cọng rơm tươi ở cây lúa tạo không chỉ tạo nên hình ảnh dân dã, bình dị, quen thuộc mà còn thể hiện sự chắc chắn, trân trọng nguồn gốc cội rễ, cốm cũng từ lúa non mà ra. Chính vì vậy, lá sen và rơm tươi là hai nguyên liệu quan trọng trong việc lưu giữ nét đẹp truyền thống nhất của cốm, chẳng gì có thể thay thế được. 

Sachbaitap.com