Soạn bài Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm ngắn nhất - Văn 8 tập 1

Câu 1 trang 135 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi: 

Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích

a. Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.

b. Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).

c. Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau, đồng thời phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu...) thích hợp.

Trả lời: 

Công dụng dấu ngoặc đơn :

a. Dấu ngoặc đơn trong đoạn trích (a) đều đánh dấu cho những phần giải thích nghĩa các từ Hán Việt.

b. Đánh dấu phần giải thích, bổ sung nghĩa cho thông tin chiều dài 2290m của cầu.

c.  – Đánh dấu phần bổ sung thêm : người viết (người nói)

   - Bổ sung ý nghĩa giải thích : phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,… )

Câu 2 trang 136 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi: 

Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau:

a. “Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu... cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.”

 (Nam Cao, Lão Hạc)

b. “Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:

- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.”

(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kì)

c. “Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc...”

 (Vũ Tú Nam, Biển đẹp)

Trả lời:

Công dụng dấu hai chấm trong các đoạn trích :

   a. Báo trước phần giải thích cho thách nặng quá.

   b.

   – Đưa ra lời đối thoại trực tiếp (-Thôi tôi ốm yếu …)

   - Báo hiệu phần giải thích (khuyên anh : ở đời mà có …).

   c. Báo hiệu sự liệt kê những tính chất đẳng lập để giải thích cho ý đã nói.

Câu 3 trang 136 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi: 

Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau đây được không? Trong đoạn trích này, tác giả dùng dấu hai chấm nhằm mục đích gì?

“Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thể có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thỏa mãn cho yêu cầu của đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kì lịch sử.”

(Đặng Thai Mai; Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)

Trả lời: 

 - Có thể bỏ dấu hai chấm nằm ở hai vị trí trong đoạn văn mà ý nghĩa cơ bản của đoạn văn vẫn không thay đổi. Tuy nhiên, thêm dấu hai chấm vào thì nội dung ở phần sau được nhấn mạnh hơn.

 - Dấu hai chấm đánh dấu phần giải thích cho phần trước đó, Tiếng Việt một thứ tiếng đẹp, thứ tiếng hay.

Câu 4 trang 137 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi:

Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi.

“Phong Nha gồm hai bộ phận: Động Khô và Động Nước”

(Trần Hoàng, Động Phong Nha)

Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Nếu thay thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?

Trả lời:

   - Có thể thay nhưng ý nghĩa cơ bản của câu sẽ thay đổi.

   - Nếu viết lại Động Phong Nha gồm : Động khô và Động nước thì không thể thay dấu hai chấm. Vì câu sẽ thiếu nghĩa.

 Câu 5 trang 137 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi:

Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:

Sau khi đã đọc xong mười mấy tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:

- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.

Câu hỏi :

Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?

Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không ?

Trả lời: 

   - Bạn đó chép dấu ngoặc đơn sai, vì thiếu dấu đóng ngoặc.

   - Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn cũng là một phần của câu.

Câu 6 trang 137 - Văn 8 Tập 1

Câu hỏi:

Dựa vào nội dung đã học ở văn bản Bài toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số, trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.

Trả lời: 

 Đoạn văn tham khảo :

   Hạn chế gia tăng dân số là một vấn đề quan trọng và cấp thiết với nhân loại. Tỉ lệ gia tăng dân số của một số nước châu Phi (Nê-pan, Ru-an-da,…) ở mức cao so với thế giới, đó là những nước kém phát triển. Dân số tăng nhanh gây ra nhiều hệ lụy với gia đình, xã hội : kinh tế kém phát triển, sức khỏe người mẹ giảm sút, trẻ em ít được quan tâm dễ xảy ra nhiều tệ nạn,… 

Sachbaitap.com