Soạn bài Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập) ngắn nhất - Văn 8 tập 2

Câu 1 trang 122 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào ?

a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trương bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Những cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

      (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

b) Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.

       (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

Trả lời: 

Trật tự từ, cụm từ thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái thứ tự trước-sau mà chúng biểu thị:

a. Thể hiện thứ tự của các khâu trong công tác vận động cổ vũ, tuyên truyền, động viên và phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân:

- Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu.

- Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng.

- Tổ chức cho quần chúng làm.

- Lãnh đạo để làm cho đúng.

- Kết quả là làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

b. Hành động và trạng thái mà chúng biểu thị:

Thể hiện thứ bậc việc chính, việc phụ:

Việc chính: việc thường xuyên diễn ra hàng ngày của bà mẹ là bán bóng đèn

Còn bán vàng hương chỉ là việc làm thêm trong những phiên chợ chính.

Câu 2 trang 122 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Vì sao những cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?

a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường.

   (Nam Cao, Chí Phèo)

b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.

(Theo Nguyễn Đăng Mạnh, Nhà văn Việt Nam hiện đại – Chân dung và phong cách)

c) Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:

- Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một con trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.

       (Em bé thông minh)

d) Một thời đại vừa chẵn mười năm.

Trong mười năm ấy, thơ mới đã tranh đấu gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.

Hoài Thanh – Hoài Chân, Một thời đại trong thi ca)

Trả lời:

Cụm từ ở câu a) được đặt đầu câu để tạo sự liên kết câu, nhấn mạnh sự việc đi ở tù của Chí Phèo

Các cụm từ ở câu b) c) d) để liên kết câu sau với câu trước đó

Câu 3 trang 123 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây:

a)                          

Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc.

Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

Dừng chân đứng lại trời, non, nước,

Một mảnh tình riêng ta với ta.

     (Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)

b)                         

Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều

Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

Núi không đè nổi vai vươn tới

Lá nguỵ trang reo với gió đèo…

         (Tố Hữu, Ta đi tới)

Trả lời:

a) Cách đảo trật tự từ trong câu tạo nên cảm giác hoang vu vắng vẻ của đèo ngang đồng thời qua đó khắc sâu tâm trạng cô đơn, buồn nhớ của nhân vật trữ tình.

b) Cách đảo trật từ trong câu: " Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều"  đã làm hiện lên vẻ đẹp và sự kì vĩ của người lính trong buổi hoàng hôn. Người lính trở thành hình ảnh trung tâm của cảnh buổi chiều trên dốc núi.

Câu 4 trang 123 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn bên dưới.

a) Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.

b) Tôi thấy trịnh trọng một anh Bọ Ngựa tiến vào.

Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào vội né về một bên. Rồi trong cửa hàng chợt thấy im lặng ồn ào (...) Nguuwofi ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi chân nhấc từng bức cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch.

Trả lời:

a)  Hai câu khác nhau ở phần bổ ngữ:" thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào." với " thấy trịnh trọng một anh Bọ Ngựa tiến vào"

Ở câu (a), chủ ngữ đứng đầu câu (kèm theo phần giới thiệu tên nhân vật và phần miêu tả hành động, dáng điệu của nhân vật).

Trong câu (b), vị ngữ được đảo lên trước chủ ngữ, đồng thời tính từ trịnh trọng lại được đặt ngay trước động từ, khiến cho người đọc hình dung được rất rõ cái sự “làm bộ làm tịch” của Bọ Ngựa.

b.Tôi thấy trịnh trọng một anh Bọ Ngựa tiến vào.

- Hai câu khác nhau ở phần bổ ngữ (phần sau của động từ thấy).

   + Ở câu (a), không nhằm mục đích nhấn mạnh vào bất cứ một từ ngữ nào nên chủ yếu là câu kể về một sự việc đã được chứng kiến.

   + Trong câu (b), vị ngữ được đảo lên trước chủ ngữ, đồng thời tính từ trịnh trọng lại được đặt ngay trước động từ, khiến cho người đọc hình dung được rất rõ cái sự "làm bộ làm tịch" của Bọ Ngựa.

- Câu thích hợp để điền vào chỗ trống là câu (b).

Câu 5 trang 124 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Dưới đây là đoạn kết bài Cây tre Việt Nam của Thép Mới (Ngữ văn 6, tập hai, tr. 95). Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm. Đối chiếu đoạn kết với dàn ý của bài văn và cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây.

Cây tre Việt Nam ! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.

Trả lời:

Sở dĩ tác giả sắp xếp theo trình tự: xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm là vì:

   + Phản ánh những phẩm chất cao quý của cây tre theo đúng trình tự được miêu tả trong bài văn.

   + Đi từ phẩm chất bên ngoài, hình thức dễ thấy vào phẩm chất bên trong, khó thấy.

Câu 6 trang 124 - Văn 8 Tập 2

Câu hỏi: 

Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau đây :

a) Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ.

b) Lợi ích đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.

Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết.