Soạn bài Một số câu tục ngữ Việt Nam ngắn nhất Văn 7 tập 2 Kết nối tri thức

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

 Khi trò chuyện với người khác, đã bao giờ em dùng tục ngữ chưa? Hãy giải thích việc em dùng tục ngữ trong trường hợp đó.

Lời giải chi tiết:

Khi trò chuyện với người khác, em đã từng dùng tục ngữ. Đó là lúc lớp em đang đi dã ngoại, các bạn đã thu được rất nhiều kiến thức mới mẻ, em đã nói với các bạn: "Đi một ngày đàng, học một sàng khôn".

Câu 2 (trang 11 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, vì sao người ta lại dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày?

Lời giải chi tiết:

Theo em, người ta dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày vì tục ngữ là những điều đã được đúc kết, sử dụng tục ngữ sẽ làm cho câu nói súc tích, đạt hiệu quả giao tiếp tốt hơn.

* Đọc văn bản

1. Theo dõi: Những chủ đề được thể hiện qua các câu tục ngữ.  

- thiên nhiên (câu 1-5) 

- lao động sản xuất (câu 6-8) 

- con người và xã hội (câu 9-15) 

2. Suy luận: Nét chung nhất về hình thức của các câu tục ngữ.  

- Ngắn gọn, dễ thuộc, dễ nhớ. 

* Sau khi đọc 

Câu 1 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Tìm hiểu số tiếng trong những câu tục ngữ trên, từ đó rút ra nhận xét chung về độ dài của tục ngữ.

Lời giải chi tiết: 

- Các câu tục ngữ, ngắn nhất là 5 tiếng (câu 9: Người sống hơn đống vàng), dài nhất là 16 tiếng (câu 3: Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như chút) 

→ Độ dài của câu tục ngữ: ngắn gọn. 

Câu 2 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Trong 15 câu tục ngữ ở trên, những câu nào có gieo vần? Việc gieo vần như vậy có tác dụng gì?

Lời giải chi tiết: 

- Trong 15 câu tục ngữ chỉ có câu “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là không có tiếng hiệp vần, những câu còn lại đều gieo vần. 

- Vị trí các tiếng hiệp vần khá đa dạng

- Tác dụng: Vần làm cho câu tục ngữ có kết cấu chặt chẽ, có tính nghệ thuật, hấp dẫn, dễ nhớ, dễ thuộc.  

Câu 3 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Câu tục ngữ nào trong bài học này có hình thức của một thể thơ quen thuộc, được dùng rất nhiều trong ca dao của người Việt? Nêu thêm hai câu tục ngữ có hình thức tương tự. 

Lời giải chi tiết: 

- Thể thơ lục bát được dùng nhiều trong các câu tục ngữ và ca dao. 

- Ví dụ: 

Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Lúa chiêm lấp ló đầu bờ

Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.

Trăm năm bia đá thì mòn

Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ.

Câu 4 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Tính chất cân đối trong cấu trúc ngôn từ được thể hiện như thế nào ở những câu tục ngữ trên? Việc tạo nên sự cân đối trong cấu trúc của một câu tục ngữ có tác dụng gì?

Lời giải chi tiết:

- Tính cân đối có khi giữa hai hoặc hơn hai vế trong một dòng, có khi giữa hai dòng của một câu tục ngữ. 

- Tính cấn đối thể hiện ở: số tiếng bằng nhau, từ loại của từ ở từng vị trí giống nhau, thanh điệu đối chọi nhau (bằng - trắc), hình ảnh tương đồng hoặc tương phản nhau,... Ví dụ:

* Sự cân đối giữa hai vế trong một dòng: 

+ Nắng chóng trưa, mưa chóng tối. 

+ Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa. 

+ Đói cho sạch, rách cho thơm.

+ Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như trút. 

* Sự cân đối giữa bốn về trong một dòng: Nhất nước, nhà phân, tam cẩn, tứ giống. * Sự cân đối giữa hai dòng của một câu tục ngữ: 

+ Đêm tháng Năm chưa nắm đã sáng

Ngày tháng Mười chưa cười đã tối. 

+ Kiến cánh vỡ tổ bay ra 

Bão táp mưa sa gần tới.

→ Nhờ tính cân đối, tục ngữ có âm hưởng chắc nịch. Do đó, những bài học, những kinh nghiệm có sức nặng của chân lí. Mặt khác, cùng với nhịp và vần, tính cân đối góp phần làm cho tục ngữ trở nên hấp dẫn về nghệ thuật, dễ nhớ, dễ thuộc.

Câu 5 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Có thể phân chia các câu tục ngữ trên vào những chủ đề nào?

Lời giải chi tiết: 

+ Câu 1 – 5 : chủ đề kinh nghiệm về thời tiết

+ Câu 6 – 8: chủ đề kinh nghệm về lao động sản xuất

+ Câu 9 -15: chủ đề kinh nghiệm về đời sống xã hội. 

 Câu 6 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Chỉ ra những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa một cách trực tiếp, những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa qua hình ảnh có tính chất ẩn dụ.

Lời giải chi tiết: 

- Câu 4, 9, 10, 14, 15 là những câu dùng hình ảnh có tính chất ẩn dụ. 

- Những câu còn lại thể hiện ý nghĩa một cách trực tiếp.  

Câu 7 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Ý nghĩa của câu tục ngữ số 11 và số 12 có loại trừ nhau không? Em rút ra được bài học gì từ hai câu tục ngữ đó?

Lời giải chi tiết: 

- Ý nghĩa của câu tục ngữ số 11 và số 12 không loại trừ nhau.

- Em rút ra được bài học từ hai câu tục ngữ đó: cần phải học tập từ cả thầy và bạn. 

Câu 8 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Vì sao nhiều câu tục ngữ về đời sống xã hội ra đời từ thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay?

Lời giải chi tiết: 

Nhiều câu tục ngữ về đời sống xã hội ra đời từ thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay vì đó là những câu tục ngữ xúc rút kinh nghiệm về đời sống, giá trị của nó mang tính vĩnh cửu.

Viết kết nối với đọc

Hãy ghi lại một cuộc đối thoại (giả định) giữa hai người (khoảng 5 - 7 câu), trong đó, một người có dùng câu tục ngữ: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi.

Lời giải chi tiết: 

Trong bữa cơm chiều, anh Nam nói với mẹ: 

- Mẹ ơi, con muốn học nghề sửa chữa điện tử. Nhưng nghề đó học khó và phải học lâu mẹ ạ!

Mẹ đáp: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi con ạ. Con cứ thử học xem sao. Chỉ cần con cố gắng, cần cù, chăm chỉ, kiên trì thì mẹ tin là con sẽ làm được. 

- Dạ vâng mẹ, con sẽ cố gắng ạ!  

Sachbaitap.com