Soạn bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Văn 12 Chân trời sáng tạo tập 1

Trước khi đọc

Câu hỏi (Trang 69, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1):

Tóm tắt một truyện kể dân gian có sử dụng yếu tố kì ảo và cho biết tác dụng của yếu tố kì ảo trong tác phẩm.

Lời giải:

Tóm tắt truyện "Tấm Cám":

Tấm là con gái út của một bà lão, xinh đẹp, nết na, hiếu thảo. Chị Cám là con vợ hai, gian ác, độc địa. Sau khi mẹ mất, Tấm phải chịu nhiều cay đắng, uất ức. Khi được giao đi chăn bò, Tấm gặp Bụt và được Bụt giúp đỡ. Cám lừa Tấm trèo lên cây cau để hái quả, sau đó đẩy Tấm xuống cho chết. Tấm hóa thành chim vàng anh, bay về nhà Bụt. Bụt cho Tấm một quả thị, Tấm ăn và mang thai. Sau khi sinh con, Tấm được đưa vào cung làm vợ vua. Cám giả vờ làm con gái quan, được vua sủng ái. Cám hãm hại Tấm, bắt Tấm phải dằm gạo, giã gạo, xay lúa. Tấm nhờ Bụt giúp đỡ và hoàn thành xuất sắc mọi việc. Cuối cùng, Cám bị trừng trị, Tấm được trả lại hạnh phúc và sống hạnh phúc bên con và vua.

Tác dụng của yếu tố kì ảo:

- Thể hiện ước mơ và niềm tin của nhân dân: Ước mơ về cuộc sống công bằng, cái thiện chiến thắng cái ác. Niềm tin vào luật nhân quả, người tốt sẽ được đền đáp.

- Khắc họa nhân vật: Giúp xây dựng hình ảnh Tấm hiền lành, xinh đẹp, nết na. Đối lập với Tấm là Cám gian ác, độc địa.

- Thúc đẩy cốt truyện: Yếu tố kì ảo giúp giải quyết các tình huống khó khăn, đẩy nhanh mạch truyện và dẫn đến kết thúc có hậu.

- Tăng tính hấp dẫn: Yếu tố kì ảo tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn cho câu chuyện, khiến người đọc tò mò và muốn theo dõi diễn biến tiếp theo.

Trong khi đọc

Câu hỏi 1 (Trang 69, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Chuyện gì sẽ xảy ra với Tử Văn sau khi đốt đền?

Lời giải:

Việc đốt đền được coi là hành động xúc phạm đến thần linh, do đó Tử Văn sẽ phải đối mặt với sự trừng phạt

Tuy nhiên, Hành động của Ngô Tử Văn không phải phạm vào tín ngưỡng bởi đây là nơi trú ngụ của hồn ma tên tướng giặc họ Thôi - kẻ thù xâm lược nước ta. Đây là ngôi đền tà chẳng những không phù hộ cho dân lành mà còn làm yêu làm quái trong dân gian.

Câu hỏi 2 (Trang 71, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Cách đối xử của Tử Văn với “người đội mũ trụ" và “ông già áo vải, mũ đen" có gì khác biệt?

Lời giải:

Với “người đội mũ trụ”:

- Thái độ: Tử Văn tỏ ra dũng cảm, cương quyết, không hề sợ hãi trước lời đe dọa của “người đội mũ trụ”.

- Hành động: Tử Văn kiên quyết phản đối, lập luận sắc bén để bảo vệ quan điểm của mình.

- Lý do: Tử Văn nhận ra “người đội mũ trụ” là thần linh, đại diện cho chính nghĩa, do đó anh cần phải tuân theo và bảo vệ.

Với “ông già áo vải, mũ đen”:

- Thái độ: Tử Văn tỏ ra ngạc nhiên, tò mò, muốn tìm hiểu rõ hơn về “ông già áo vải, mũ đen”.

- Hành động: Tử Văn lắng nghe, cảm ơn và tuân theo lời khuyên của “ông già áo vải, mũ đen”.

- Lý do: Tử Văn nhận ra “ông già áo vải, mũ đen” là người tốt, có kinh nghiệm sống và mong muốn giúp đỡ anh.

Câu hỏi 3 (Trang 73, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Bạn hình dung thế nào về cõi âm và cuộc đối mặt giữa Tử Văn với “người đội mũ trụ" trước điện của Diêm Vương?

Lời giải:

Hình dung:

- Cảnh vật:

+ Điện Diêm Vương rộng lớn, nguy nga.

+ Có nhiều quỷ sứ, quan tòa và các hình phạt ghê rợn.

+ Ánh sáng lờ mờ, tạo cảm giác u ám và bí ẩn.

- Nhân vật:

+ Tử Văn: Vẻ mặt cương trực, ánh mắt sáng ngời, giọng nói dõng dạc.

+ “Người đội mũ trụ”: Vẻ mặt hung dữ, ánh mắt nham hiểm, giọng nói toát lên sự căm phẫn.

+ Diêm Vương: Vẻ mặt uy nghi, giọng nói trầm hùng.

Câu hỏi 4 (Trang 73, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Kết truyện này gợi cho bạn nhớ đến phần kết trong tác phẩm văn học dân gian nào?

Lời giải:

Kết chuyện "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" gợi cho tôi nhớ đến phần kết trong tác phẩm văn học dân gian "Tấm Cám". Điểm tương đồng:

- Cái ác bị trừng trị:

+ Trong "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên", hồn ma tên tướng giặc và Diêm Vương bị trừng phạt.

+ Trong "Tấm Cám", Cám bị làm mắm.

- Công lý được thực thi:

+ Tử Văn được minh oan và trở thành quan phán sự đền Tản Viên.

+ Tấm được trả lại hạnh phúc và sống sung sướng bên vua và con.

- Kết thúc có hậu: Cả hai tác phẩm đều có kết thúc có hậu, thể hiện niềm tin vào công lý và ước mơ về cuộc sống tốt đẹp.

Câu hỏi 5 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Bạn có đồng tình với lời bình này hay không?

Lời giải:

Tôi có đồng tình với lời bình này.

Sau khi đọc

Câu hỏi 1 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Xác định đề tài, tóm tắt chuỗi hành động/ sự kiện được kể và chỉ ra mối quan hệ giữa chúng trong văn bản.

Lời giải:

Đề tài: Lòng dũng cảm, cương trực và tinh thần dám đấu tranh chống lại cái ác.

Tóm tắt chuỗi hành động/ sự kiện:

- Tử Văn được cử làm quan phán sự đền Tản Viên.

- Tử Văn phát hiện hồn ma tên tướng giặc chiếm đền và làm hại dân lành.

- Tử Văn dũng cảm đốt đền để trừ khử hồn ma.

- Tử Văn bị hồn ma tố cáo với Diêm Vương.

- Tử Văn được minh oan và trở lại dương gian.

- Tử Văn tiếp tục làm quan phán sự, cai trị công bằng, được mọi người yêu mến.

Mối quan hệ giữa các sự kiện:

- Mối quan hệ nhân quả: Hành động dũng cảm của Tử Văn dẫn đến kết quả là hồn ma bị trừng trị và công lý được thực thi.

- Mối quan hệ tương phản: Tử Văn đại diện cho chính nghĩa, hồn ma đại diện cho cái ác.

- Mối quan hệ liền kết: Các sự kiện được sắp xếp theo trình tự thời gian, logic, dẫn dắt câu chuyện đến kết thúc

Câu hỏi 2 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Phân tích tính cách của nhân vật Tử Văn và cho biết:

a. Tử Văn tiêu biểu cho những người thuộc tầng lớp nào trong xã hội đương thời?

b. Tính cách của Tử Văn đã góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm như thế nào?

Lời giải:

a. Tử Văn tiêu biểu cho tầng lớp trí thức trong xã hội đương thời.

b. Tính cách của Tử Văn góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm:

- Thể hiện niềm tin vào công lý: Cái ác sẽ bị trừng trị, cái thiện sẽ chiến thắng.

- Khẳng định giá trị con người: Con người cần có lòng dũng cảm, dám đấu tranh chống lại cái ác để bảo vệ cuộc sống tốt đẹp.

- Phê phán những tệ nạn xã hội: Tham nhũng, bất công, áp bức.

- Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người: Cương trực, dũng cảm, công bằng, thương dân.

Câu hỏi 3 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Bình luận về một trong hai chi tiết sau:

a. Hình phạt mà Diêm Vương dùng để trừng trị tội lừa dối của “người mũ trụ";

b. Chức phán sự mà Tử Văn được Thổ Công tiến cử sau vụ kiện ở Minh Ti.

Lời giải:

Bình luận về chi tiết “Chức phán sự mà Tử Văn được Thổ Công tiến cử sau vụ kiện ở Minh Ti":

Ý nghĩa của việc Tử Văn được Thổ Công tiến cử chức phán sự:

- Khẳng định sự trong sạch, liêm chính của Tử Văn:

+ Tử Văn được minh oan sau khi bị hồn ma tên tướng giặc hãm hại.

+ Việc Thổ Công tiến cử là minh chứng cho phẩm chất tốt đẹp của Tử Văn.

- Thể hiện niềm tin vào công lý:

+ Người tốt sẽ được đền đáp, kẻ ác sẽ bị trừng trị.

+ Tử Văn được nhận chức phán sự là minh chứng cho việc công lý được thực thi.

- Nhấn mạnh vai trò quan trọng của Tử Văn:

+ Tử Văn là người có khả năng và phẩm chất để làm quan phán sự.

+ Việc Tử Văn nhận chức là điều cần thiết để duy trì công lý và trật tự xã hội.

Câu hỏi 4 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Nhận xét về cách kết thúc truyện và lời bình của người kể chuyện ở cuối văn bản.

Lời giải:

Cách kết thúc truyện:

+ Kết thúc có hậu: Tử Văn được minh oan và trở lại cuộc sống bình thường.

+ Kết thúc thỏa mãn mong đợi của người đọc.

Lời bình của người kể chuyện:

+ Thể hiện niềm tin vào công lý: “Sự ngay thẳng được đền, gian tà ắt phải bị phạt”.

+ Khẳng định giá trị của con người: “Kẻ có lòng ngay thẳng, dù gặp nguy hiểm cũng không bao giờ phải lo sợ”.

Câu hỏi 5 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Xác định chủ đề của truyện.

Lời giải:

Chủ đề: Ca ngợi lòng dũng cảm, cương trực và tinh thần dám đấu tranh chống lại cái ác.

Câu hỏi 6 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một truyện truyền kì? Qua tác phẩm, bạn có suy nghĩ gì về hiện thực đời sống xã hội đương thời và thái độ, quan điểm của tác giả trước hiện thực ấy?

Lời giải:

- Truyện “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” có những dấu hiệu của một truyện truyền kì như sau:

+ Đề tài lịch sử và ý nghĩa trọng đại: Truyện lấy bối cảnh lịch sử và đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa quan trọng.

+ Yếu tố tưởng tượng, hư cấu: Sử dụng các yếu tố kì ảo và hoang đường để thể hiện nội dung.

+ Nhân vật đơn giản, kết hợp giữa thế tục và kì ảo: Nhân vật được xây dựng với sự kết hợp giữa nét đời thường và nét phi thường.

+ Cốt truyện đơn giản, ít tình tiết: Truyện có cốt truyện không phức tạp và tập trung vào một số sự kiện chính.

- Qua tác phẩm, hiện thực đời sống xã hội đương thời được phản ánh qua việc sử dụng các yếu tố hoang đường và kì ảo để chỉ ra những bất công và sự quan liêu trong xã hội. Tác giả Nguyễn Dữ thông qua câu chuyện đã thể hiện thái độ phê phán đối với những quan tham và cái ác hoành hành, đồng thời bày tỏ niềm tin vào sự chiến thắng của công lý và chính nghĩa. Tác phẩm cũng thể hiện tinh thần tự tôn dân tộc và quyết tâm đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác. Điều này cho thấy tác giả không chỉ phản ánh hiện thực mà còn muốn gửi gắm thông điệp về sự lạc quan và niềm tin vào sự công bằng và chính nghĩa trong cuộc sống.

Câu hỏi 7 (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt trong cách sử dụng yếu tố kì ảo ở Chuyện chức phán sự đền Tản Viên với một truyện cổ tích thần kì mà bạn từng đọc.

Lời giải:

* So sánh cách sử dụng yếu tố kì ảo trong "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" và "Tấm Cám":

* Điểm tương đồng: Cả hai tác phẩm đều sử dụng yếu tố kì ảo để:

- Làm cho câu chuyện thêm hấp dẫn, sinh động:

"Chuyện chức phán sự đền Tản Viên": Hồn ma, Diêm Vương, Thổ Công.

"Tấm Cám": Bụt, tiên, quả thị, cá bống.

- Thể hiện quan niệm về thiện - ác, công lý: Cái ác bị trừng trị, cái thiện được đền đáp.

- Phản ánh ước mơ của nhân dân về cuộc sống tốt đẹp: Mong muốn có cuộc sống công bằng, hạnh phúc.

* Điểm khác biệt:

- Cách sử dụng yếu tố kì ảo:

+ "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên": Kì ảo đan xen với hiện thực, tạo cảm giác vừa thực vừa mơ.

+ "Tấm Cám": Kì ảo đóng vai trò chủ đạo, tạo nên sự ly kỳ, hấp dẫn.

- Mục đích sử dụng yếu tố kì ảo:

+ "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên": Nhấn mạnh vào ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của con người.

+ "Tấm Cám": Nhấn mạnh vào phê phán cái ác và ca ngợi cái thiện.

* Bài tập sáng tạo (Trang 74, SGK Ngữ văn 12 - CTST tập 1)

Câu hỏi:

Dựa vào xung đột giữa các bên và chuỗi hành động của phân vật Tử Văn, bạn hãy phác thảo ý tưởng cho một kịch bản sân khấu hóa tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Lời giải:

Kịch bản sân khấu hóa: “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”

Phần 1: Thiên đàng và âm phủ

1. Khởi đầu:

- Sân khấu mở cửa với hình ảnh thiên đàng và âm phủ song song.

- Nhạc nền tạo ra không gian huyền bí và trang nghiêm.

2. Thiên đàng:

- Nhân vật Thiên Thần đứng trên mây, đọc danh sách tội lỗi của con người.

- Ngô Tử Văn xuất hiện, đang chờ xét xử.

3. Âm phủ:

- Nhân vật Quỷ Vương đứng trước cửa âm phủ, đón nhận linh hồn của kẻ ác.

- Tử Văn bước vào âm phủ, đối diện với Quỷ Vương.

Phần 2: Xung đột và phán xử

1. Xung đột:

- Tử Văn tố cáo Quỷ Vương đã gieo rắc oan hồn, khiến dân lành phải chịu đựng.

- Quỷ Vương phản đối, tuyên bố rằng anh ta chỉ thực hiện nhiệm vụ của mình.

2. Phán xử:

- Thiên Thần xuất hiện, làm trọng tài.

- Tử Văn và Quỷ Vương đối đầu trong cuộc phán xử.

- Thiên Thần lắng nghe lập luận của cả hai bên.

3. Kết quả:

- Thiên Thần tuyên án: Tử Văn đã đúng đắn khi đốt đền của Quỷ Vương, bảo vệ công lí và chính nghĩa.

- Quỷ Vương bị đày xuống địa ngục.

Phần 3: Kết thúc

1. Thiên đàng:

- Tử Văn được tha thứ và được đưa lên thiên đàng.

- Nhạc nền trở nên ấm áp và tươi vui.

2. Âm phủ:

- Quỷ Vương bị đày xuống âm phủ, đối mặt với hình phạt của mình.

Kết luận:

- Kịch bản kết thúc với hình ảnh thiên đàng và âm phủ đóng cửa, tạo ra sự cân bằng giữa công lí và ác nghịch.

Chú ý: Để tạo hiệu ứng tốt, cần có sự hợp tác giữa đạo diễn, diễn viên và nhóm sản xuất sân khấu.

Sachbaitap.com